Instituição: Arquivo & Museu da Resistência Timorense Pasta: 08023.047Título: Entrevista a Martinho Amaral no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Nascido em Suai em 1952. Frequentou a escola até Maliana. Os profesores batiam muito. Como era a escola; entrou no seminário. Foi ensinar em Barique, como director da escola de Soibada. Como era lá a situação. Regressa a Suai para ensinar. Faz os serviços obrigatórios da tropa portuguesa. No centro de instrução de Aileu. Golpe, kontra-golpe: forsa ne’e neutral. Haree ema barak no kolega barak mate, oho iha Aileu. Husi Suai mos ema barak lori dadur no lakon. Rogério Lobato nomeou-o Comandante do Batalhão de Suai, com mil homens de armas. Como os pára-quedistas indonésios entraram em Suai. Ninia elementus barak mate, kanek. Oinsa sira resiste. Harii forsa intervensaun ka Brigada de Choque. Organisa ai-moruk ho hahan. Indonesia tama fali Taroman no Fatululik iha 1978. Evakua ba Zona… Reorganisa fali. Mobiliza ema servisu komunal no tein masin, etc. oinsa organisa: sistema komunikasaun liu estafeta, radio. Emboscada nebe halo; nain tolu mate. Cerco de aniquilamento em 1979. Morreu muita população que se encontrava na concentração. Foi capturao em 1980, como se fez a investigação. De novo ensinando na escola da Missão. Rui Lopes nomeou-o funcionário de Estado. Em 1986 faz ligação com Riak Leman e Tuloda Alves; em 1987 estabelece contacto com Konis Santana, Mau Hunu, Nunureh. Encontram carta de Konis Santana. A orientação dá ânimo aos colegas. Início da dominação do povo, recolha de donativos para enviar para o mato. Atingindo um milhão de rupias. Como colaborador político do Comando da Região 4. Como dar apoio logístico de acordo com as instruções recebidas. Não foi ao trabalho durante três anos. Como era o terror dos jovens em por causa de 12 de Novembro. Entrada de Unamet: euforia. Como foi a coordenação com o Padre oinsa. Encontro com o jornalista que dá esperanças de vitória para Timor. Saiu da igreja para se refugiar na montanha no dia 5-9-1999. Reflexão.; [Tétum: Moris iha Suai 1952. Escola to’o Maliana. Profesor sira baku makaas. Oinsa escola neba; ba tan seminario. Hanorin fali iha Barique, sai direktor escola nian iha Soibada. Oinsa situasaun iha neba. Fila ba atu hanorin iha Suai. Tama fali tropa Portugues tanba obriga. Instruksaun iha Aileu. Golpe, kontra-golpe: forsa ne’e neutral. Haree ema barak no kolega barak mate, oho iha Aileu. Husi Suai mos ema barak lori dadur no lakon. Rogerio Loubato foti nia ba Comandante Batalhao Suai nian, ho ema nain rihun ida. Oinsa paracaidistas, enemigu tama Suai. Ninia elementus barak mate, kanek. Oinsa sira resiste. Harii forsa intervensaun ka Brigada de Choque. Organisa ai-moruk ho hahan. Indonesia tama fali Taroman no Fatululik iha 1978. Evakua ba Zona… Reorganisa fali. Mobiliza ema servisu komunal no tein masin, etc. Oinsa organisa: sistema komunikasaun liu estafeta, radio. Emboscada nebe halo; nain tolu mate. Anikilamentu iha neba 1979. Populasaun ba fali konsentrasaun mate barak. Kaptura nian 1980, oinsa investiga fali. Hanorin fali iha escola Misaun nian. Rui Lopes bolu nia sai funsionario Estadu ninian. 1986 ligasaun ho Riak Leman no Tuloda Alves; 1987 kontaktu ho Konis Santana, Mau Hunu, Nunureh. Hetan surat husi Konis Santana. Orientasaun fo i’is ba kolega sira. Komesa domina povo, halo conbransa nebe haruka ba ai-laran. Osan to’o 100 juta. Saihanesan kolaborador politika do Comandu da Regiaun 4. Oinsa fo sasan, surat nebe simu. La tama servisu tinan tolu. Oinsa teror ba jovem sira iha Suai tanba 12 Novembru. Unamet mai: kontente. Kookdenasaun ho Padre oinsa. Hasoru ho jornalista nebe fo esperansa katak Timor bele manan. Sai husi Igreja ba ai-laran iah dia 5 / 9 / 1999. Refleksaun.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: AudioDireitos: A publicação, total ou parcial, deste documento exige prévia autorização da entidade detentora.